ညအိပ်မပျော်ခြင်း (Insomnia)
အိပ်မပျော်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး နားလည်ထားသင့်သည့်အရာများ
အိပ်မပျော်ခြင်းဆိုတာ သင်ထင်တာထက်ပိုပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဘဝရဲ့အရည်အသွေးကို သိသိသာသာ ထိခိုက်စေတဲ့ အိပ်စက်ခြင်းစက်ဝန်းဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းချက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွမ်းကျင်သူများက အိပ်မပျော်ခြင်းကို အဓိက အမျိုးအစား (၃) မျိုး ခွဲခြားထားပါတယ်။
အိပ်စက်ရန်ခက်ခဲခြင်း- အိပ်ရာဝင်ချိန်ရောက်သော်လည်း ချက်ချင်းအိပ်မပျော်ဘဲ အချိန်အတော်ကြာမှသာ အိပ်ပျော်ခြင်း။
အိပ်စက်မှု ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း- အစပိုင်းတွင် အိပ်ပျော်သွားသော်လည်း ညဘက်တွင် မကြာခဏ နိုးလာပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ပြန်အိပ်မရခြင်း။
အိပ်စက်မှု မပြည့်ဝခြင်း- အိပ်ပျော်နေသော်လည်း အိပ်စက်မှုက အနားမရသလို ခံစားရခြင်း။
အိပ်မပျော်သူများတွင် အထက်ပါလက္ခဏာတစ်ခုခု သို့မဟုတ် အားလုံးပေါင်းပြီး ဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။ ၎င်းသည် နေ့စဉ်ဘဝကို ထိခိုက်စေပြီး မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်းနှင့် အိပ်ချင်စိတ်များခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
အိပ်မပျော်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းများ
အိပ်မပျော်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းများမှာ ပြင်ပနှင့် အတွင်းပိုင်းအချက်များစွာပေါ်တွင် မူတည်ပါတယ် (Mayo Clinic, 2023)။
ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အချက်များ: အိပ်ခန်းအပူချိန်၊ အပြင်မှ အလင်းရောင်နှင့် ဆူညံသံများအပြင် အိပ်ရာနှင့် နေရာ၏ သက်သောင့်သက်သာရှိမှုတို့သည် အိပ်စက်မှုအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အချက်များ: ဗိုက်နာခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း သို့မဟုတ် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကဲ့သို့သော ရောဂါများကြောင့် အိပ်ရခက်စေနိုင်ပါတယ်။
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အချက်များ: စိုးရိမ်ပူပန်မှု သို့မဟုတ် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် စိတ်ဖိစီးမှုများအပြင် မျှော်လင့်ချက်မဲ့ခြင်း သို့မဟုတ် အသုံးမဝင်ဟု ခံစားရခြင်းတို့သည် အိပ်စက်မှုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသော အရေးကြီးအချက်များ ဖြစ်ပါတယ်။
အပြုအမူနှင့် နေထိုင်မှုပုံစံဆိုင်ရာ အချက်များ: အရက်သောက်ခြင်း၊ ကော်ဖီသောက်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့် ဆေးဝါးအချို့ သုံးစွဲခြင်းတို့သည် အိပ်စက်မှုကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ ထို့အပြင်၊ အိပ်ရာမဝင်မီ အစားအသောက် အလွန်အကျွံ စားသုံးခြင်း သို့မဟုတ် ပုံမှန်မဟုတ်သော အိပ်ချိန်ဇယားများဖြင့် အလုပ်လုပ်ခြင်း (ဥပမာ- သူနာပြုများ သို့မဟုတ် လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းများ) တို့သည်လည်း အိပ်စက်ခြင်းစက်ဝန်းကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။
ဆရာဝန်နှင့် မည်သည့်အချိန်တွင် တိုင်ပင်သင့်သနည်း။
အကယ်၍ သင်သည် အိပ်မပျော်ခြင်းကို မကြာခဏ (တစ်လအတွင်း တစ်ပတ်လျှင် သုံးရက်ထက်ပို၍) ကြုံတွေ့နေရပါက ၎င်းသည် ပြင်းထန်သော ဂရုစိုက်မှု လိုအပ်သည့် လက္ခဏာတစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အိပ်စက်မှု မလုံလောက်ခြင်းသည် စိတ်ခံစားချက်၊ အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် မှတ်ဉာဏ်တို့ကို ထိခိုက်စေရုံသာမက သွေးတိုးရောဂါနှင့် နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ ပြဿနာများကဲ့သို့သော ပြင်းထန်သည့် ကျန်းမာရေးပြဿနာများ ဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း တိုးစေနိုင်သည် (American Heart Association, 2023)။
စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်းသည် အကောင်းဆုံးဖြေရှင်းနည်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဆရာဝန်သည် အိပ်စက်မှုပုံစံနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို မေးမြန်းခြင်းဖြင့် အိပ်မပျော်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်နိုင်ပြီး သင့်လျော်သော ကုသမှုအစီအစဉ်ကို ပေးနိုင်ပါတယ်။ အချိန်မီ ကုသမှုခံယူခြင်းသည် အနာဂတ်တွင် ပြင်းထန်သော ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဘဝအရည်အသွေးကို ရရှိစေရန် ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
References
Cleveland Clinic – Insomnia overview: http://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12119-insomnia Cleveland Clinic
Sleep Foundation – Types and diagnosis of insomnia: https://www.sleepfoundation.org/insomnia/types-of-insomnia Sleep Foundation
Mayo Clinic – Symptoms and causes of insomnia: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/insomnia/symptoms-causes/syc-20355167 Mayo Clinic
American Heart Association – Insomnia and heart health: https://www.heart.org/en/health-topics/sleep-disorders/insomnia www.heart.org
PubMed (PMC) – Insomnia and risk of cardiovascular disease: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5577359/ PMC