ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေး
အလုပ်များပြီး စိတ်ဖိစီးမှုတွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့ ခေတ်ကြီးထဲမှာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးနှစ်ခုလုံးဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ ဒီနှစ်ခုကို အံ့သြဖွယ်ကောင်းအောင် ချိတ်ဆက်ပေးထားတာကတော့ "ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု" ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
လူအများစုက ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုကို ကြွက်သားသန်မာစေဖို့ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်အလေးချိန်ထိန်းဖို့လို့ပဲ မြင်တတ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းမှာတော့ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေက အဲဒီထက် အများကြီး ပိုပါတယ်။ သိပ္ပံနည်းကျ သုတေသနတွေက ပုံမှန်ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်တာဟာ စိတ်ကျန်းမာရေးကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေတယ်ဆိုတာ ရှင်းလင်းစွာ ပြသနေပါတယ်။
ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုက စိတ်ကျန်းမာရေးကို ဘယ်လိုကောင်းမွန်စေလဲ။
ပျော်ရွှင်ခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသော ဓာတ်များထွက်ရှိလာခြင်း ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်တဲ့အခါ ခန္ဓာကိုယ်က "Endorphins" လို့ခေါ်တဲ့ အာရုံကြောဓာတ်ပစ္စည်းတွေကို ထုတ်လွှတ်ပေးပါတယ်။ ဒီဓာတုပစ္စည်းတွေက နာကျင်မှုကို လျှော့ချပေးပြီး ပျော်ရွှင်မှုနဲ့ စိတ်ကျေနပ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စိတ်ခံစားမှုတွေကို ထိန်းချုပ်ပေးပြီး စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို လျှော့ချပေးတဲ့ "Dopamine" နဲ့ "Serotonin" ဓာတ်တွေ ထွက်ရှိလာအောင်လည်း လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှု လျှော့ချပေးခြင်း ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖိစီးမှုတွေကို "လောင်ကျွမ်း" ပေးတာနဲ့ တူပါတယ်။ ကိုယ်ခန္ဓာလှုပ်ရှားမှုအပေါ် အာရုံစိုက်တာက အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ အတွေးတွေကနေ အာရုံပြောင်းစေပြီး "Cortisol" လို့ခေါ်တဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုဟော်မုန်းကို လျှော့ချပေးပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပိုပြီး စိတ်အပန်းပြေစေပါတယ်။
မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှု တိုးစေခြင်း ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုမှာ အသေးစားပန်းတိုင်လေးတွေ (ဥပမာ- ပိုဝေးတဲ့အကွာအဝေးကို ပြေးနိုင်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် ပိုလေးတဲ့အလေးချိန်ကို မနိုင်တာ) အောင်မြင်တဲ့အခါ မိမိကိုယ်ကို ဂုဏ်ယူတဲ့ခံစားချက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ကိုယ်ခန္ဓာက ပိုသန်မာလာပြီး ပိုကောင်းမွန်တဲ့ ပုံစံရှိလာတာနဲ့အမျှ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုလည်း တိုးလာပါတယ်။
ကောင်းမွန်စွာ အိပ်ပျော်စေခြင်း ပုံမှန်ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုက ခန္ဓာကိုယ်ကို သင့်တင့်စွာ မောပန်းစေပြီး ညနေပိုင်းမှာ ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို အနည်းငယ်မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။ ဒါက ညဘက်မှာ ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ အိပ်ပျော်ဖို့ ကူညီပေးပါတယ်။ ကောင်းမွန်တဲ့ အိပ်စက်မှုဟာ စိတ်ခံစားမှုတည်ငြိမ်ဖို့နဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါပါတယ်။
လူမှုဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း ယောဂကျောင်းတက်တာ၊ ပန်းခြံထဲမှာ အပြေးလေ့ကျင့်တာ ဒါမှမဟုတ် အသင်းလိုက်အားကစားလုပ်တာမျိုးလို အုပ်စုလိုက် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်တာက လူသစ်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံဖို့ အခွင့်အရေးကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။ ဒါဟာ အထီးကျန်ဆန်မှုကို လျှော့ချပေးပြီး လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်တယ်လို့ ခံစားရစေပါတယ်။
ဘယ်လိုစတင်ရမလဲ။
ချက်ချင်းကြီးပြင်းထန်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေလုပ်ဖို့ မလိုပါဘူး။ သင်နှစ်သက်တဲ့ လွယ်ကူတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကနေ စတင်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ-
တစ်နေ့ကို မိနစ် ၃၀ လောက် လမ်းလျှောက်ခြင်း
စက်ဘီးစီးခြင်း
အကလေ့ကျင့်ခြင်း
ပန်းခြံစိုက်ပျိုးခြင်း
ယောဂကျင့်ခြင်း
အရေးကြီးဆုံးကတော့ ပုံမှန်စတင်ပြီး သင်ပျော်ရွှင်တဲ့အရာကို လုပ်ဆောင်ဖို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမှ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုဟာ သင့်ရဲ့နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်လာမှာပါ။
ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုဟာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကျန်းမာရေးထက် ပိုပါတယ်။ ဒါဟာရေရှည်စိတ်ကျန်းမာရေးအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတစ်ခုပါ။ သင်နေ့စဉ်ဘဝမှာ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုကို အလေးထားပါ၊ ဒါဟာ သင့်ကို ပိုမိုပျော်ရွှင်ပြီး ညီညွတ်မျှတတဲ့ဘဝရရှိစေမယ့် "ဆေးစွမ်းကောင်း" တစ်ခုပါပဲ။
References
Better Health Channel. (n.d.). Exercise and mental health. Retrieved fromhttps://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/exercise-and-mental-health
HelpGuide. (n.d.). How does exercise improve mental health? Retrieved fromhttps://www.helpguide.org/wellness/fitness/the-mental-health-benefits-of-exercise
Mayo Clinic. (n.d.). Exercise and stress: Get moving to manage stress. Retrieved fromhttps://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/exercise-and-stress/art-20044469
Mental Health Foundation. (n.d.). How to improve your mental health using physical activity. Retrieved fromhttps://www.mentalhealth.org.uk/explore-mental-health/publications/how-improve-your-mental-health-using-physical-activity
The BMJ. (2024, February 14). Effect of exercise for depression: systematic review and network meta-analysis of randomised controlled trials. Retrieved fromhttps://www.bmj.com/content/384/bmj-2023-075847